ÜC AYLAR VE MÜBAREK GECELER

Receb ayı

Kur’an’da şöyle buyuruluyor: “Gökleri ve yeri yarattığı gündeki yazısına göre, Allah katında ayların sayısı onikidir. Bunlardan dördü haram aylardır. İşte bu, doğru hesaptır..” (Tevbe/36)

Hz. Peygamber A.S. da şöyle buyurur: “Zaman, dönüp dolaşıp Allahu Tealâ’nın gökleri ve yeri yarattığı günkü (ilk) durumuna kavuştu. Yıl, oniki aydır. Bunlardan dördü haram (aylar)dır ki, üçü peşpeşe gelir. Bunlar Zilkade, Zilhicce ve Muharrem’dir. Dördüncüsü ise Receb’dir.” (Buharî, Müslim)

Yukarıdaki ayette zikredilen haram aylar, bu hadis-i şerifte açıklanmış ve bunlardan birinin de Receb ayı olduğu zikredilmiştir. Receb ayının haram aylar arasında sayılması ona şüphesiz belli bir özellik kazandırır.

İlk dönem müfessirlerden Katâde ve el-Ferrâ da, yukarıdaki ayetin devamında geçen “Artık o aylarda nefislerinize zulmetmeyin” ifadesi hakkında şöyle derler: “Her ne kadar zulmetmek her zaman için yasaklanmış birşey ise de, bu ayetteki “o aylar” ifadesinden maksat “haram aylar”dır. Kur’an’da bu aylar özellikle zikredilmekle, bu ayların şerefinden ve büyüklüğünden dolayı onlarda zulüm yasaklanmıştır.” (Ebu Hayyân: el-Bahru’l-Muhît, Zemahşerî: Keşşâf)

Enes b. Malik R.A.’den şöyle rivayet edilir: Receb ayı girdiğinde Hz. Peygamber A.S. şöyle derdi: “Allahım! Receb ve Şaban’ı bize mübarek kıl ve bizi Ramazan’a ulaştır.” (Münavî: Feyzu’l-Kadîr) Bu hadis, Receb ayının fazileti hakkında rivayet edilenler içinde itimada en fazla şayan olandır. Bununla birlikte İbn-i Hacer, yukarıda zikrettiğimiz eserinde bu hadisi Receb ayı hakkında varid olan zayıf rivayetler meyanında zikretmiştir.

Sahih kaynaklarımız, Receb ayının ilk gecesi veya herhangi bir gecesi belli bir namaz kılmaya teşvik eden hadislerin doğru olmadığını söylerler. (Ali el-Karî: el-Masnû’, el-Leknevî: el-Âsâru’l-Merfûa) Aynı şekilde Receb ayının ilk cuma gecesine tekabül eden Regaib Kandili’nde de belli bir namaz kılmaya teşvik eden hadisler arasında da Hz. Peygamber A.S.’dan gelen güvenilir bir rivayet yoktur. (İbn-i Receb: Letaifu’l-Ma’ârif)

Keza Receb ayının yirmiyedinci gecesi olduğu kabul edilen Miraç Gecesi de böyledir. Bu geceye mahsus herhangi bir özel ibadet bildirilmiş değildir. Bununla birlikte bu geceyi ibadetle geçirmek müstehaptır. (el-Âsâru’l-Merfûa)

Aynı şekilde Receb ayında, bu aya mahsus özel bir oruç tutmanın faziletine dair ne Hz. Peygamber A.S.’dan, ne de Sahabe’den gelmiş sahih bir rivayet bulunur. Bununla birlikte Hz. Peygamber A.S.’dan, haram aylarda oruç tutmaya teşvik eden sahih rivayetler nakledilmiştir. Ebu Davud ve İbn-i Mace tarafından nakledilen bu rivayetlere dayanarak Sahabe’den İbn-i Ömer R.A, Selef’ten Hasan-ı Basrî ve Ebû İshak es-Sebiî gibi, bu ayda oruç tutmaya özen gösteren kimselerin varlığı bilinmektedir. Ancak bu durum, Receb ayının tümünde oruç tutmanın faziletini ifade etmez. Zira Sahabe’den İbn-i Abbas ve İbn-i Ömer R.A., Receb ayının bazı günlerinde oruç tutmuş, bazı günlerinde ise tutmamışlardır. (İbn-i Receb: Letâifu’l-Ma’ârif)

Böylece anlaşılmış olmaktadır ki doğru olan, Receb ayının tümünü oruçlu geçirmektense, bir-iki gün oruç tutmamaktır. Eğer bu ayın tümünde oruç tutulacaksa, onun yanına Şaban ayı orucunu veya haram ayları da eklemek tavsiye edilmiştir. Receb ayının, haram ayların en üstünü ve hayır ve bereketlerin anahtarı olduğu, bunun için de bu ayı boş geçirmenin uygun olmadığı belirtilmiştir. Ancak bu ayda tutulacak oruçların ve kılınacak namazların, bu aya mahsus olarak Sünnet’te belirtilmiş ibadetler olmadığı bilinmelidir.